Yeşil Çatı Uygulaması
Yeşil çatının konstrüksiyonu diğer çatılardan farklıdır ve uygulama için bazı özel koşulların sağlanması gereklidir. Yeşil çatılar ilave yüklere karşı güçlendirilmiş olmalı; taşyünü ile yalıtımının mutlaka yapılmış olması gerekmektedir.
Taşyünü,teras çatılarda ısı, ses ve nem yalıtımı maksadı ile kullanılırve kaplamasız taşyünü plakadır. Tüm ahşap ve metal çatılarda, her çeşit teraslarda kullanılır veTrapez saç beton veya gaz beton çatı plakası üzerine uygulanır.
Çatı da oluşabilecek su buharı, su sızması ve kök büyümesi gibi olaylara karşı çatının tabakaları düzenlenmelitoprağın belirli bir düzeyde nemli tutulması sağlanarak bitkilerin uzun süre hayatta kalabilmesi için belirli periyodlarla bakımı yapılmalı; bitkileri destekleyici bir rolü olduğu için toprağa substrat malzemesi eklenmeli; sürdürülebilir bir çatı oluşturabilmek için uygun iklim bölgesi seçilmeli; yapılan yeşil çatı binaya, insana ve çevreye sosyal, termal, hidrolojik ve atmosferik açıdan fayda sağlamalı; yeşil çatı altında yer alan bileşenlerin ultraviyole ve termal bozulmaya karşı korunumu sağlanmalıdır.
Ekstensif yeşil çatılar
Ekstensif yeşil çatılar, sığ (tipik olarak 7-10 cm) toprağa sahiptir. Sedum, yosun, ot, çim ve az bakım gerektiren veya hiç bakım gerektirmeyen diğer bitkiler yetiştirilebilir. En hafif yeşil çatı türüdür. Ekstensif yeşil çatılar, su geçirmez membran için cazip koruma sağlar ve su akışını büyük oranda azaltır. Yeşil çatı tamamlandığında, yılda bir veya iki defa denetim sağlanacaktır. Düzenli gelişim ve başarı sağlamak için sonbaharda veya ilkbahar başlarında yılda bir defa düzenli gübreleme gerekir. Aşırı uzun kuraklık koşulları olmadıkça sulama sistemine ihtiyaç duyulmaz. Ekstensif yeşil çatıya düzenli erişim gerekli değildir.
İntensif yeşil çatılar
İntensif yeşil çatılar daha derin toprak katmanına (15 cm üstü) sahiptir ve çimden süs çalılarına ve yarı olgun ağaçlara kadar daha fazla bitki çeşidi yetiştirilebilir. Toprak derinliği, sulama sistemi ihtiyacı ve bakım seviyesi, bitkilendirme türüne göre belirlenir. Bu tip yeşil çatıda düzenli çatı erişimi genellikle sağlanır, dolayısıyla yürüyüş yolları, duvarlar ve hatta su elemanları tasarıma dahil edilir.
İntansif Yeşil Çatıların Avantajları
- Çok fazla bitki çeşitliliği sağlamaktadır.
- İyi derece yalıtım seçenekleri sunmaktadır.
- Görsel açıdan çekicilik yaratmaktadır.
- Adeta sistemi toprak zeminmiş gibi gösterme(toprağa benzetme) mümkündür.
- Çatının çeşitli amaçlarla kullanımına olanak sağlamaktadır. (Bitki üretimi veya çeşitli amaçlar amacıyla alan oluşturma)
Ekstansif yeşil çatılar ise düşük ağırlıklarıyla, minimum bakım gereksinimiyle ve düşük maliyetleriyle önplana çıkmaktadırlar. Tipik bir ekstansif yeşil çatının yetişme tabakası mineral tabanlı toprak karışımı, ezilmiş tuğla kırıntısı, bataklık kömürü (turba), organik madde ve topraktan oluşmaktadır. Standart bir ekstansif yeşil çatı için substrat derinliği 5 ila 15 cm arasındadır ve ağırlık 72,6 kg/m2 ile 169,4 kg/m2 arasında değişmektedir.
Ekstansif yeşil çatıların avantajları
- Yükü hafif olduğu için çatının herhangi bir güçlendirmeye ihtiyacı yoktur.
- Büyük alanlar için tercih edilen bir sistemdir.
- 0 ila 30 derece eğime sahip çatılar için tercih edilen bir sistemdir.
- Düşük bakım gerektirmektedir.
- Sık sulama ve drenaj sistemi gerektirmez.
- Diğer sisteme göre nispeten düşük derecede teknik uzmanlık gerektiren bir sistemdir.
- Bitkiler kendiliğinden gelişip büyüyebilmesi için kendi haline bırakılabilir.
- Diğerine göre nispeten daha ucuzdur.
- Müşteri istekleri doğrultusunda planlanması daha kolaydır.
YEŞİL ÇATI SİSTEMLERİNİN TEMEL KATMANLARI
Yeşil çatı sistemleri çeşitli katmanlardan oluşmaktadır. En alt katmanı çatı konstrüksiyonu olarak kabul edersek, diğer katmanlar sırasıyla su yalıtımı, kök tutucu tabaka, nem tutucu tabaka, filtre ve drenaj tabakası, bitki taşıyıcı tabaka ve bitkilerden oluşur.
Bitkiler: Bitkilendirilmiş çatıda kullanılacak olan bitkinin seçimi çatı sistemi tipine göre değişiklik gösterir. Yoğun bitkilendirilmiş çatı sistemlerinde amaç, çeşitli nitelikli bitkilerin birarada kullanılması ile birlikte özellikle estetik açıdan binanın değer kazanmasını sağlamaktır. Seyrek bitkilendirilmiş çatı sistemlerinde ise, kendi varlıklarını sürdürebilen ve en az düzeyde bakım gerektiren bitkilerin kullanılmasından dolayı, amaçlanan estetik bir görünüm elde etmektense ekolojik fayda sağlamaktadır.
Bitki Taşıyıcı Tabaka: Bahçe çatı sisteminin bitki taşıyıcı katmanlarında çeşitli yöntemlerle sentetik olarak elde edilen lava, bims esaslı ürünler ve bunların yerine kullanılan doğal kiremit kırıntısı, geri dönüşüm ürünü olan, dona dayanıklı, yanmayan alt yapılar, seçilen bitkinin tüm besin gereksinimlerini karşılarken, uzun yıllar kendilerini yenileyerek canlı ve güzel kalmasını sağlar.
Filtre ve Drenaj Tabakası: Üst katmanlardan gelen ve bir filtre tabakası tarafından süzülen yağmur sularının yağmursuz günler için depolanmasını; birikme fazla ise, bitkilerin çürümesini önlemek amacıyla, drene edilerek atılabilmesini sağlar.
Mekanik Etkilere Karşı Koruyucu ve Nem Tutucu Tabaka: Çürümeye dayanıklı özel keçeler, kök tutucu katmanları ve su yalıtım tabakalarını mekanik etkilere karşı korurlar. Koruyucu tabakaların basınç mukavemetine dayanıklı olması gerekmektedir.
Kök Tutucu Tabaka: Bitki köklerinin su yalıtım katmanlarına zarar vermesi önlenmelidir. Bu amaçla ya özel kök tutucu tabakalar ya da kendini köklere karşı koruyan su yalıtımları kullanılmalıdır.
Su Yalıtımı ve Çatı Konstrüksiyonu: Çatı yeşillendirmesinin en önemli ön şartı, iyi bir su yalıtımının ve yeterli taşıyıcılığı olan sağlam bir çatı konstrüksiyonunun varlığıdır. Su yalıtımında kullanılan malzemeler, bitkilerin köklerine karşı dayanıklı ise kök tutucu katmana gerek yoktur.