Yüksek Binalarda Yangın Yalıtımı
Yüksek bina tabiri, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binalar olarak tanımlanmıştır. Ayrıca yönetmelikte tanım olarak belirtilmemekle beraber çok yüksek yapı olarak nitelendirebileceğimiz yapı yüksekliği 51.50 m’den fazla olan binalar için ilave bir takım şartlar getirilmiştir.
Yüksek binalarda; bina yerleşimi ve binaya ulaşım, yangın yayılımını yavaşlatacak malzeme kullanımı, kaçış yollarının düzenlenmesi, yangın merdivenlerinin yangına dayanaklı ve yönetmeliklere uygun olması, asansörlerin kullanımı, elektrik tesisatında yangına dayanıklı yapı elemanlarının kullanımı, havalandırma kanallarında damperler, yangın algılama ve ihbar sistemi, yağmurlama (sprink), yangın dolabı ve hidrant gibi yangın söndürme sistemlerinin doğru kullanımı, yangına dayanaklı cephe elemanları ve en önemlisi eğitimli personelin olması yangın güvenliği için çok önemlidir.
Newyork İkiz Kule Yangını, Dubai Tamweel Tower Cephe Yangını, Polat Tower Cephe Yangını ve en son 2015 de yaşanan Dubai The Address Downtown Hotel Yangını yüksek binalarda yangın güvenliği önemini daha da arttırdı. Oysa yüksek bina yangınları emniyetsiz kalınan her durumda ve her zaman olabilecek, sonuçları itibari ile de trajik sonuçlar doğuracak yangınlardandır.
Yüksek Binalarda Yangın Yönetmeliği Gereklilikleri
1- Yüksek binalar içinde bulunan mutfaklar ve yemek fabrikaları ile bir anda 100”den fazla kişiye hizmet veren mutfakların davlumbazlarına otomatik söndürme sistemi yapılması ve ocaklarda kullanılan gazın özelliklerine göre gaz algılama, gaz kesme ve uyarı tesisatının kurulması şarttır.
2- Yüksek binalarda, deprem sensöründen uyarı alarak asansörlerin deprem sırasında durabileceği en yakın kata gidip, kapılarını açıp, hareket etmeyecek tertibat ve programa sahip olması gerekir.
3- Yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek binalarda yangına karşı en az 60 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir.
4- Yüksek binalarda, bütün kaçış yollarında, toplanma için kullanılan yerlerde, asansörde ve yürüyen merdivenlerde, yüksek risk oluşturan hareketli makineler ve kimyevi maddeler bulunan atölye ve laboratuvarlarda, elektrik dağıtım ve jeneratör odalarında, merkezi batarya ünitesi odalarında, pompa istasyonlarında, kapalı otoparklarda, ilk yardım ve emniyet ekipmanının bulunduğu yerlerde, yangın uyarı butonlarının ve yangın dolaplarının bulunduğu bölümler ile benzeri bölümlerde ve aşağıda belirtilen binalarda, acil durum aydınlatması yapılması şarttır.
5- Yüksek binalarda, el ile yangın uyarısı, yangın uyarı butonları ile yapılır. Yangın uyarı butonları yangın kaçış yollarında tesis edilir. Yangın uyarı butonlarının, bir kattaki herhangi bir noktadan o kattaki herhangi bir yangın uyarı butonuna yatay erişim uzaklığının 60 m”yi geçmeyecek şekilde yerleştirilmesi gerekir.
6- Yüksek binalar ile kat alanı 1000 m2’den fazla olan alışveriş merkezlerinde, otoparklarda ve benzeri yerlerde ıslak veya kuru sabit boru sistemi üzerinde, itfaiye personelinin ve eğitilmiş personelin kullanımına imkân sağlayan bağlantı ağızları bırakılması ve bu bağlantı ağızlarının kaçış merdiveni veya yangın güvenlik holü gibi korunmuş mekânlarda olması şarttır. Bir boyutu 60 m’yi geçen katlarda yangın dolabı ve itfaiye su alma ağzı yapılması gerekir.
7- Yüksek binalar ile toplam kapalı kullanım alanı 1000 m2’den büyük imalathane, atölye, depo, konaklama, sağlık, toplanma amaçlı ve eğitim binalarında, alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda ve ısıl kapasitesi 350 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde yangın dolabı yapılması mecburîdir.
8- Yüksek binalarda veya bina oturma alanı 1000 m2’den büyük binalarda veya cephe genişliği 75 m’yi aşan binalarda, itfaiyenin sisteme dışarıdan su basabilmesi için, sulu yangın söndürme sistemlerine en az 100 mm nominal çapında itfaiye su verme bağlantısı yapılması şarttır.
9- Yüksek binalarda, çöp, haberleşme, evrak ve teknik donanım gibi, düşey tesisat şaft ve baca duvarlarının yangına en az 120 dakika ve kapaklarının en az 90 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir.
10- Döşeme kaplamaları en az normal alevlenici, yüksek binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden yapılır.
11- Dış cephelerin, yüksek binalarda zor yanıcı malzemeden ve diğer binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden olması gerekir.
12- Yüksek binalarda ve bitişik nizam yapılarda; Çatıların oturdukları döşemelerin yatay yangın kesici niteliğinde, çatı taşıyıcı sistemi ve çatı kaplamalarının yanmaz malzemeden, olması gerekir.
13- Duvarlarda iç kaplamalar ile ısı ve ses yalıtımları; en az normal alevlenici, yüksek binalarda ve kapasitesi 100 kişiden fazla olan sinema, tiyatro, konferans ve düğün salonu gibi yerlerde ise en az zor alevlenici malzemeden yapılır. Dış kaplamalar, 2 kata kadar olan binalarda en az normal alevlenici, yüksek bina sınıfına girmeyen binalarda zor alevlenici ve yüksek binalarda ise zor yanıcı malzemeden yapılır.
14- Yüksek binalarda ıslak hacimlerden geçen branşman boruları hariç olmak üzere, 70 mm’den daha büyük çaplı tesisat borularının en az zor alevlenici malzemeden olması gerekir.
15- Yüksek binalarda kaçış yollarının ve merdivenlerin genişliği 120 cm’den az olamaz.
İstanbul’da 140 ile 270 metre arasında yüksekliğe sahip 35 gökdelen bulunuyor. 25’in üzerinde gökdelen de inşaat halinde. Birçoğu Türkiye ekonomisinin kalbi olan şirketlere ev sahipliği yapan gökdelenlerin içindeki yangın güvenlik önlemleri uzmanlardan geçer not alıyor. Sulu kolonlar, yanmayan kaplamalar ve boyalar, basınçla korunan alan, beton gömme, sprey yöntemi gibi yangın algılama ve söndürme sistemleri kullanılıyor.
Gökdelenlerde kullanılan sistemler
- Betona Gömme : En eski koruma yöntemi. Örneğin, çelik bir eleman 40 mm kalınlığında C 16 sınıfında beton ile kaplandığında 90 dakika yangın dayanımı elde edilir.
- Spreyler : Son yıllarda en yaygın kullanılan yöntem. Yalıtım malzemesi vermikülit veya perlit parçacıklarından oluşur. Çimento baz, yapışmayı sağlar.Kuru ya da yaş olarak uygulanır. Birkaç katta kullanılabilen sprey yöntemi ile 240 dakikaya kadar yangın dayanımı sağlanabiliyor. Dünyaca ünlü Sears Binası, Petronas Kuleleri’nde kullanıldı.
- Kaplama malzemeler : Çelik elemanları levhalar halinde satılan kaplama malzemeleri ile korumak en yaygın yöntem. En incesi 30 dakika, en kalını 225 dakika korunma sağlıyor.
- Özel boyalar : Özel boyalar normal yangınlarda 30 ila 60 dakikalık dayanım sağlıyor.
- Su ile doldurma : İçi boş (boru, kutu vs.) kesitler kolon olarak kullanılıyor ve suyla dolduruluyor.